Energiek voor klimaatrechtvaardigheid

Dit jaar kiezen we als jaarthema klimaatactie met focus op hernieuwbare, duurzame en betaalbare energie onder de slogan ‘Energiek voor klimaatrechtvaardigheid’.

Dat de klimaatverandering een grote en dringende uitdaging is, werd tijdens deze zomer eens te meer duidelijk. Er ging geen dag voorbij of we werden er mee geconfronteerd in de nieuwsberichten: uitzonderlijk hoge temperaturen, droogte, bosbranden, tekort aan water, problemen voor de landbouw, onbevaarbare rivieren en ga zo maar door.

Als we willen dat de impact van de klimaatverandering beperkt blijft danzijn drastische ingrepen in ons levenspatroon nodig. Casa del Mundo plaatst haar jaarlijks rendez-vous in het teken van de wereldwijde inspanningen op dat vlak. 

Ieder niveau zal zijn bijdrage moeten leveren: 

• persoonlijk
• lokaal
• regionaal 
• en (inter)nationaal. 

Informatie, bewustmaking en bewustwording zijn nodig via grote en kleine acties. De maatregelen zullen we op vele terreinen moeten doorvoeren zoals energieverbruik, mobiliteit, wonen, landbouw, veeteelt, biodiversiteit, enz. 

Tijdens deze editie wil Casa del Mundo de klimaatactie belichten op het vlak van energieverbruik. De vermindering van de CO2 uitstoot en de overgang naar duurzame en betaalbare energie zijn nu aan de orde, dringender en dwingender dan ooit.

Durf vragen stellen

We willen graag de dialoog aangaan en “verworven rechten” in vraag stellen. Energie is een basisbehoefte. We vragen ons af waar de rechtvaardigheid zit bij enkele grote spelers die extravagante winsten maken op een product als energie. Als basisproduct mag energie geen koopwaar zijn waarop enkele grote spelers extravagante winsten maken. De rechtvaardigheid lijkt ons ook ver te zoeken wanneer we kijken naar het energieverbruik. 

Honderd bedrijven zijn verantwoordelijk voor 71 procent van de wereldwijde broeikasgasuitstoot sinds 1988, volgens een rapport van het Carbon Disclosure Project (CDP) uit 2017. 25 bedrijven daarvan zijn weer verantwoordelijk voor de helft van die uitstoot. Ook in België zijn vijf bedrijven goed voor 20 % van de uitstoot van broeikasgassen.

Vanuit het principe ‘de vervuiler betaalt’ kan de nadruk liggen op structurele ingrepen die in de eerste plaats bindende normen oplegt aan de grootste vervuilers. 

Doortastende structurele maatregelen zijn nodig om een sociaal rechtvaardig klimaatbeleid waar te maken. De verantwoordelijkheid ligt niet enkel bij de individuele personen en gezinnen die vaak niet over alternatieven (kunnen) beschikken. Bindende normen moeten in de allereerste plaats de grote vervuilers aanpakken. Zo was het in het verleden mogelijk om zure regen en het gat in de ozonlaag te terug te dringen.

De klimaatopwarming is ook een acuut probleem voor de landen in Zuiden. Vooral in het Zuiden zal de klimaatverandering de grootste schade veroorzaken. Tegelijkertijd hebben deze landen vaak slechts een miniem aandeel in de (historische) CO2-uitstoot. Ze hebben ook vaak niet de middelen om de gevolgen van de klimaatverandering aan te pakken. Klimaatrechtvaardigheid is dan ook een terechte eis van deze landen.

Naast eigen initiatieven hebben deze landen financiële ondersteuning nodig voor het bouwen van dijken, waterreservoirs, enz. en om te investeren in klimaatvriendelijke technologieën (zonnepanelen, biogas…). We spreken hier niet over “ontwikkelingshulp”. Dit gaat om het terugbetalen van de kosten die in het verleden aan deze landen zijn opgelegd.

De geïndustrialiseerde wereld en de internationale gemeenschap kan en mag aan deze verantwoordelijkheid niet ontsnappen.

De aanvalsoorlog van Rusland tegen Oekraïne en de militaire escalatie die daaruit volgt, komt nu nog bovenop de klimaatcrisis. De situatie in Europa en in de landen van het Zuiden zal daardoor nog rampzaliger worden. De oorlog in Oekraïne moet dringend stoppen, de militaire escalatie moet door vredesonderhandelingen worden vervangen.

Klimaatactie bij ons? 

De energietransitie kan er niet komen zonder steun van de bevolking. Ook tijdens het wereldfeest Casa del Mundo willen we focussen op de klimaatproblematiek en op hernieuwbare, duurzame en betaalbare energie enerzijds en het voorkomen van overbodig energieverbruik door onder andere te investeren in isolatie van woningen.

We doen dit in samenwerking met het energiehuis van de stad Aalst (VZW BEA).

Er zal een infostand zijn met informatie over duurzaamheidsmaatregelen voor het woningbestand. De medewerkers van het energiehuis zijn beschikbaar om de bezoekers informatie te geven over wat zij kunnen doen en hoe dit kan aangepakt worden. Dit wordt ook ondersteund met premies, goedkope leningen enz. Op het vlak van hernieuwbare energie wordt sterk ingezet op meer zonnepanelen.

Inzake mobiliteit kan de bevolking ook een belangrijke rol opnemen door meer voorrang te geven aan stappen, fietsen en gebruik van het openbaar vervoer. Meer groen, ontharden en acties zoals maai-mei-niet zijn vele kleine stappen die samen een grote impact kunnen hebben.

Tips voor besparen op eigen energieverbruik: https://klimaat.be/dagelijkse-acties/thuis/energie-besparen

In het zuiden, de ontwikkelingslanden.

Enerzijds willen wij informatie geven over de acute en komende bedreigingen voor die landen door de klimaatverandering. Dat geldt trouwens ook voor de noord- en zuidpool. Simulaties op landkaarten tonen aan welke delen van, of zelfs hele landen dreigen te verdwijnen door het stijgende waterpeil of onbewoonbaar te worden door droogte en het verdwijnen van landbouwactiviteiten.

Anderzijds willen wij ook informatie geven over “good practices” zoals bvb. de massale investeringen in Marokko om grootschalige zonne-energieparken te ontwikkelen in woestijngebieden.

Een aantal van deze landen kunnen veel zelf doen maar andere landen hebben ook nood aan ondersteuning. Vanwege de overheden maar ook door bewust verder te blijven investeren in fairtrade en optimale korte keten in het ondernemen en consumeren.

Om resultaten te boeken, en dat is dringend, is er nood aan mentaliteitsverandering, gedragsverandering en solidariteit.

Wil je nog meer weten over ons jaarthema? Bekijk dan zeker eens naar deze artikels:

De Standaard: Pak de energie-overwinsten aan: Opinie van Chris Derde en Geert Janssens (De Standaard, 18/02/2022)

Radio1: Britse regering kondigt 15 miljard pond steun aan en gaat overwinst energiebedrijven belasten 

Oxfam Solidariteit: EU-voorstel om overwinsten te belasten cruciaal en mag zich niet beperken tot energiebedrijven

Trends: Industrie en energiesector grootste CO2-uitstoters in België: ‘Echte kentering komt er pas na 2030’

Rijksoverheid: Rapport na dertig jaar zure regen

ENVIS Newsletter on Himalayan Ecology: Ozone layer depletion: cause, effect and solution

The Guardian: Morocco poised to become a solar superpower with launch of desert mega-project